زیبایی هر ساختمان با نمای بیرونی چشمگیر آن شروع می‌شود؛ به همین دلیل تنوع بی‌نظیری در معماری نمای ساختمان‌ها را شاهد هستیم و در این بین، سبک طراحی نمای ترکیبی ساختمان محبوبیت بیشتری پیدا کرده است.

در معماری سنتی ایران که مصالح غالب آن آجر است، استفاده از طراحی خانه‌های مدرن که از تضاد بارز در رنگ، متریال و بافت بهره می‌برند می‌تواند زیبایی فضای مبلمان شهری را به شکلی ملموس ارتقا دهد. لایه‌بندی رنگ‌ها و بافت‌های مختلف در کنار هم، به ایجاد یک نمای بیرونی پویا و ریتمیک که فوراً چشم‌ها را به خود جلب می‌کند کمک خواهد کرد. به‌علاوه، این یک فرصت عالی برای ارائه سبک، شخصیت و زیبایی طبیعی به نمای ساختمان و ویلا است.

در طراحی نمای ترکیبی، دست معمار برای هرگونه خلاقیت باز است. ترکیبی از آجر و فولاد می‌تواند برای ایجاد یک ظاهر مدرن-صنعتی استفاده شود. ترکیب سنگ و آجر نما، آجر و چوب، شیشه و سنگ و … می‌تواند به‌طور یکپارچه نمای داخلی و خارجی را با هم ترکیب و خاص جلوه می‌کند.

در این مقاله از مجله تخصصی امیران نما، شما را به دنیای نماهای ترکیبی ساختمان اعم از نمای ترکیبی سرامیک، نمای ترکیبی مدرن، نمای ترکیبی آجر و سیمان و … می‌بریم تا از هر آنچه که نیاز است در این‌باره بدانید مطلع شوید.

نمای ترکیبی ساختمان چیست؟

اگر در نمای ساختمان از چند نوع متریال یا سبک مختلف استفاده شود (برای مثال از سنگ و آجر یا آجر و بتن و…) به آن نما، نمای ترکیبی می‌گویند. دلایل استفاده از نمای ترکیبی می‌تواند به موارد متعددی اشاره می‌کند اما اصلی‌ترین علت آن، زیباتر و جذاب‌تر شدن نمای ساختمان به دلیل عدم یکنواختی در استفاده از یک نوع مصالح یا سبک می‌باشد.

انواع نمای ترکیبی ساختمان عبارت است از:

• نمای ترکیبی سنگ و آجر نسوز
• نمای ترکیبی سنگ و چوب ترموود
• نمای ترکیبی آجر و شیشه
• نماهای ترکیبی کامپوزیت، کرتین وال، بتن اکسپوز و …
• نمای ترکیبی آجر و سرامیک
• و …

انواع طراحی نمای ترکیبی ساختمان

چنانچه به پیاده‌سازی نمای ترکیبی در ساختمان ویلایی یا مجتمع خود علاقه‌مند هستید، باید بدانید که این روزها خلاقیت، کیفیت و همچنین منحصربه‌فرد بودن یک سازه، حرف اول را می‌زند؛ به‌طوری که افراد بسیاری در این حوزه به مدل‌های ترکیبی چون نمای ترکیبی سنگ با سایر مصالح روی آورده و با دقت و ظرافتی وصف‌نشدنی، دست به خلق یک اثر هنری می‌زنند.

اگر نمای منتخب شما از ترکیب مصالح ناهمگونی استفاده کند، نه تنها ظاهری بدون نظم و ناهماهنگ ساخته خواهد شد، بلکه ممکن است متحمل هزینه‌های گزاف اصلاح آن نیز شوید. به این ترتیب پیش از هر چیز بهتر است بدانید که یک نمای ترکیبی می‌تواند به دو صورت ایجاد شود:

• استفاده از دو یا چند نوع از مصالح نماسازی: در این مقاله بیشتر به نوع اول یعنی استفاده از مصالح مختلف مانند نمای سنگی در ترکیب با آجر می‌پردازیم. آنچه که در این نوع نمای ترکیبی بیش از همه اهمیت دارد، استفاده از مصالحی همخوان و دارای هارمونی از نظر جنس، رنگ و … است.
• استفاده از چندین سبک مختلف: نوع دوم از نمای ترکیبی شامل ایده گرفتن از سبک‌های مختلف معماری است که بیشتر نیازمند علم شناخت سبک‌های معماری و ساخت‌وساز است. به‌طور مثال زمانی که خارج از عرف همیشگی ساختارهای مدرن و سنتی، نماسازی با یکدیگر ترکیب کرده و همچنان نمایی چشم‌نواز حاصل از ترکیب معماری مدرن و سنتی به نمایش گذاشته شود (در این زمینه بخوانید: تفاوت و مقایسه نمای مدرن و سنتی ساختمان).

عبور از معماری سنتی و مدرن با نمای ترکیبی ساختمان

با کنار گذاشتن نمای بیرونی سنتی و اغلب ملایم خانه‌های قدیمی، ظاهر ترکیبی معماران، نمای بیرونی و داخلی ساختمان‌ها را از سبک مدرن هم پیچیده‌تر کرده است. در تحقیقی که در کشور استرالیا انجام شد، از هر سه نفری که در پنج سال گذشته خانه ساخته بودند (یا قصد داشتند در آینده نزدیک این کار را انجام دهند) فقط یک نفر خواهان نمای آجری و آجر نما است؛ در عوض، آنها از ترکیب آجر نما با رنگ و متریال مختلف برای ایجاد کنتراست، لایه‌ها و نقاط کانونی استفاده می‌کنند تا ساختمانی منحصربه‌فرد ساخته شود.

جلوه‌دهی به نمای بیرونی

یکی از بزرگترین گرایشات طراحان در نمای متریال ترکیبی، استفاده از “شکل‌ها” است. این نگاه تیز طراحان، به دور از شکل‌های سنتی آجر و ملات دهه‌های گذشته، از همان ابتدا در مورد ایجاد تصویری چشمگیر در نما است. در این زمینه یکی از طراحان بین‌المللی به نام Jordan Walker چنین گفته است:

طراحان به سمت استفاده از اشکال خنثی و خطی به‌عنوان پس‌زمینه‌ای برای هندسه نامنظم یا تغییر شدید متریال تمایل دارند.

گرایش استفاده از متریال جدید به ویژه نمای روکش سیمانی درجه یک برای ایجاد اشکال قوی و برجسته در معماری مدرن می‌تواند به ایجاد شکل‌های برجسته و بارز کمک کند. نکته قابل توجه در این سبک طراحی نمای ترکیبی ساختمان، سبک‌وزن بودن متریال آن است؛ بنابراین طراحان می‌توانند با خطوط منحصربه‌فرد در سقف و اشکال غیر معمول در طرح خود بازی کنند و در عین حال، نما را برای مناطق با پلان باز و حتی برآمدگی‌ها مناسب سازند (این کار با متریال سنگین‌تر غیر ممکن است).

مثلاً در کشور استرالیا که معماری سنتی آن با روکش آجری و مصالح مشابه آن است، اجرای نماهای مفصلی (Articulated) و کنسولی (Cantilevered) رواج زیادی پیدا کرده است. ختم کلام آنکه وقتی از نمای ترکیبی ساختمان صحبت می‌کنیم، منظور بازی با اشکال و به چالش کشیدن مرزهای معماری نما است.

خلق ظاهر متفاوت در نما

جذاب‌ترین بخش طراحی و اجرای نمای ترکیبی ساختمان، امکان بروز هرگونه خلاقیت جدید در نما و عدم محدودیت در یک سبک طراحی می‌باشد. مثلاً در نمای زیر، آرایش درخشانی از پانل‌های مستطیلی برای دیوارهای برجسته ویلایی در نظر گرفته شده که سبب برجسته شدن اشکال معماری منحصربه‌فرد بنا شده است.

متریال استفاده شده در نمای ساختمان در طرح‌بندی‌های آجری، عمودی، افقی یا مربعی ارائه می‌شوند که هر یک، نمای بیرونی متفاوتی را ایجاد می‌کنند و به معمار کمک می‌کنند تا به طرح ایده‌آل خود دست پیدا کند. در مثالی دیگر، اگر قصد دارید نمای ساختمان شما از خطوط عمودی بارز شکل بگیرد تا ظاهری صنعتی و خشک اما قالب نمایی نرم و گیرا پیدا کند، می‌توانید از ورق‌های شیاردار نما استفاده کنید که ظاهری شبیه ورقه‌های عمودی چوبی اما بدون مشکلات نمای چوب ایجاد می‌کند (تصویر زیر).

هارمونی با نمای داخلی ساختمان

استفاده از نمای ترکیبی ساختمان می‌تواند به طراح کمک کند تا متریال نمای بیرونی و ساختار اشکال آن را در تمام بخش‌های داخلی خانه به کار بگیرد تا ضمن رعایت هارمونی نمای داخلی و بیرونی ساختمان، در تمام بخش‌های داخلی بنا هم عنصر غافلگیری و تازگی را با نما و متریال ترکیبی ایجاد کند.

در این زمینه سه قانون کلی در انتخاب متریال ترکیبی نما ساختمان وجود دارد تا سبب شود از معماری و ایده‌های سنتی و قدیمی در نمای داخلی و خارجی ساختمان فاصله بگیریم:

• فقط یک نوع متریال نما را انتخاب نکنید و سعی نکنید که فقط از یک متریال به شکل‌های مختلف در نما استفاده کنید؛ بلکه باید همه‌چیز را با هم ترکیب کنید.
• همه بخش‌های نمای خود را حول یک بخش مهم یا زیبای نما نسازید (چه در داخل و چه خارج ساختمان). همه‌چیز را با هم ترکیب کنید.
• همیشه به دکور و نمای خلاصه و ساده نچسبید. آزاد باشید که از طرح اصلی خود منحرف شوید و انواع سبک‌ها، مبلمان و ظاهر را در بنای خود بگنجانید تا چیزی منحصربه‌فرد برای خود ایجاد کنید. پس همه‌چیز را با هم ترکیب کنید!

طراحی برای سبک زندگی خود

همانطور که جردن واکر می‌گوید: “هر خانه جذاب باید جشنی برای صاحبان و ساکنان آن باشد. پس، از اینکه شخصیت خود را بر آن مهر بزنید نترسید!”. به عبارت دیگر چند فاکتور مختلف را در طراحی نمای ترکیبی ساختمان خود نظر بگیرید:

• سبک زندگی شما
• محیط اطرافتان (آیا خانه شما با فضای سرسبز احاطه شده یا در دل بافت شهری است؟)
• شخصیت شما

استقبال از سبک‌های نمای مدرن که در کنار جذابیت ظاهری بتواند بیانگر هویت و شخصیت مستقلی باشد در صنعت املاک دنیا رواج پیدا کرده است؛ همچون نماهایی که از خطوط نازک و زاویه‌داری مثل پالت‌های تک‌رنگ و فضاهای پلان باز در سرتاسر فضای خود بهره می‌برند.

نمای ترکیبی ساختمان، محبوب نسل جدید

هم نتایج پژوهشی و هم آمارهای خرید و فروش ملک در جهان، گواه گرایش نسل جدید به نمای ترکیبی ویلایی و آپارتمانی است. این سبک نما که عمدتاً بر بستر معماری مدرن ایجاد می‌شود، با استفاده از متریال و سبک‌های مختلف در نمای ساختمان، طیف گسترده‌تری از جوانان خاص‌پسند و تنوع‌گرا را به خود جلب می‌کند.

استفاده از خطوط تمیز، زاویه‌دار، پالت‌های تک‌رنگ، سطوح کنسولی و فضاهای پلان باز به عنوان ترند جدید نمای ترکیبی شناخته می‌شود. استفاده از متریال جدید نظیر فایبر سمنت برای ایجاد اشکال قوی و چشمگیر و نیز نمایی سبک‌وزن، برای فضاهای باز بزرگ و طبقات دوم و برآمدگی‌ها مناسب است.

گرچه شکی نیست که هنوز نماهای سنتی و مینیمال هم طرفداران خاص خود را دارد اما آنچه در مقیاس کلان‌تر با آن مواجه هستیم، محبوبیت رو به افزایش نمای ترکیبی ساختمان می‌باشد. همه ما خانه‌ای می‌خواهیم که منعکس‌کننده سلیقه و سبک زندگی ما باشد، به همین دلیل مهم است که بدانیم چگونه می‌توان آنچه را که می‌خواهیم در ترکیب متریال مختلف ساختمانی بیان کنیم.

دور شدن از نمای آجری یا سنگی ساده، به تنوع طراحی بیشتری با استفاده از متریال مدرن و ترکیب آنها با یکدیگر نیاز دارد تا ویژگی‌های خیره‌کننده‌ای مانند دیوارهای شناور، برآمدگی‌ها و کنسول‌های ساختارشکن را ارائه دهد.

نکته مهم پنهان در جذابیت ظاهری نمای ترکیبی را می‌توان در این دانست که ما اغلب بر روی ظاهر نهایی تمرکز می‌کنیم، بدون اینکه به طول عمر آن فکر کنیم. هیچ‌کس نمی‌خواهد با تعمیر و نگهداری مداوم سروکار داشته باشد؛ به همین دلیل در انتخاب متریال ترکیبی، انتخاب درست مصالح برای جلوگیری از پوسته‌پوسته شدن، تاب برداشتن یا تورم و همچنین آتش‌سوزی و آسیب ناشی از موریانه‌ها و رطوبت هم مورد توجه نسل جدید آگاه قرار می‌گیرد.

چند نکته برای طراحی نمای ترکیبی ساختمان

• همه‌چیز در مورد ترکیب متریال است: نمای فلزی، فولاد، چوب، سنگ، آجر، شیشه و … به خوبی در کنار هم قرار می‌گیرند.
• از بافت‌ها (Textures) استفاده کنید: ترکیبی از بافت‌های مختلف، احتمال سنتی یا خسته‌کننده شدن نما را از بین می‌برد و همیشه یک طراحی معماری برجسته ارائه می‌دهد.
• کاربردی بودن مهم است: برخی از متریال فلزی نما با مقررات سختگیرانه آتش‌سوزی در کشورها مطابقت دارند؛ بنابراین استفاده از متریال ترکیبی نه تنها می‌تواند ظاهری خیره‌کننده ارائه کنند، بلکه به‌عنوان محافظی کاربردی در برابر آتش‌سوزی (یا سایر خطرهای محیطی) عمل می‌کنند.
• اصالت و اعتبار طرح مهم است: الوارها، فلزات و سنگ، مقاوم، هماهنگ و ساده هستند که به خوبی با انواع متریال بیرونی کنار می‌آیند و به کلیت نما، ظاهری معتبر و اصیل می‌بخشند.

نمایش نمای جسورانه ساختمان با متریال ترکیبی

یک نمای خیره‌کننده قطعاً جذابیت خانه را در محیط شهری افزایش می‌دهد. وقتی نوبت به انتخاب متریال برای نمای خانه شما می‌رسد، پالت ترکیبی که نه تنها سبک دلخواه شما را به نمایش می‌گذارد، بلکه می‌توانید به کمک آن جسورانه عمل کنید و شخصیت منحصربه‌فرد ویلا و ساختمان دلخواه خود را نیز منعکس کنید.

در موج انبوه‌سازی ساختمان‌ها با نماهای تکراری و رایج، مهم است که با نمای بیرونی خیره‌کننده که گویای سبک شخصی شماست و همچنین ارزش خانه شما را بهبود می‌بخشد، متمایز شوید.

یک پالت متریال ترکیبی، فضایی را برای ترکیبات نامحدود باز می‌گذارد و به شما کمک می‌کند تا در حالی که مرزهای طراحی را ارتقاء می‌دهید، نمای چشم‌نوازی را در خانه جدید یا بازسازی شده خود ایجاد کنید. در طول بازسازی، یک نمای خوبِ طراحی شده با استفاده از متریال ترکیبی، بهترین راه برای بالا بردن ارزش ساختمان است. اضافه کردن روکش‌های رنگی روشن به بالکن رو به جلو، ایجاد ستون‌های سنگی در ورودی یا تغییر تزئینات پنجره به‌عنوان راهکارهای اولیه اما موثر، همیشه به این هدف کمک می‌کنند. نکات زیر هم در زمینه استفاده ترکیبی از متریال مختلف می‌تواند به شما ایده دهد:

• یک نمای بیرونی از ورقه‌های فایبر سمنت جذاب را انتخاب کنید و سپس یک دیوار سنگی اضافه کنید تا ظاهری خنک و مد روز ایجاد شود.
• از برش روکش فلزی در زوایای مختلف برای ایجاد ظاهری جسورانه استفاده کنید و برای نمای مدرنی که توجه را به خود جلب می‌کند، فضایی سبز به آن اضافه کنید.
• از روکش‌های تیره‌تر با ترکیبی از ملات و الوار برای جلب توجه نمای بیرونی ساختمان استفاده کنید.

مراحل اجرای نمای ترکیبی ساختمان

همانطور که می‌دانید امروزه نمای ترکیبی سنگی، آجری، سیمانی، جی اف ار سی، کامپوزیت، چوب، سرامیک، شیشه، فلز و… به قدری گسترده شده‌اند که انتخاب یک نوع مصالح خاص را برای طراحان دشوار کرده است. مثلاً هنگامی‌که خواهان ایجاد یک نمای سنگی هستید، تمام مراحل با سادگی و سهولت بیشتری پیش می‌روند، اما زمانی که تصمیم به ایجاد نمای ترکیبی سنگ و آجر می‌کنید، شرایط متفاوت خواهد بود؛ چرا که این نوع از نما نیازمند دانش گسترده‌تری از قواعد و قوانین بوده تا بتوان زیبایی بنا را دو چندان کرد.

پس بررسی اقلیم منطقه و همچنین آب وهوای غالب آن در انتخاب اولیه نوع متریال ترکیبی نما گام اول خواهد بود سپس نوع کاربری ساختمان در درجه اهمیت بالایی قرار دارد و باید نمای مناسب مجتمع ویلایی، مسکونی، آموزشی، تجاری، صنعتی، اداری، کلینیک، گالری، تالار، باشگاه ورزشی، رستوران و… را مشخص کرد. به‌طور مثال برای نماسازی یک ویلا شاید ترکیب سنگ و چوب گزینه مناسبی باشد، در حالی که استفاده از چوب در یک مجتمع تجاری معقولانه نبوده و آجر نمای ترکیبی با سنگ گزینه بهتری خواهد بود.

در ادامه، مراحل و گام‌های مهم اجرای نمای ترکیبی ساختمان را با هم مرور می‌کنیم.

با یک مصالح پایه خوب شروع کنید.

هر نمای ترکیبی، نوعی مصالح را به‌عنوان پایه نما در نظر می‌گیرد. متریال پایه باید علاوه‌بر کارکردهای ظاهری، با سایر متریال هم به خوبی هماهنگ شود، کارایی ساختمان را پایین نیاورد و تمایز بنا را به خوبی نشان دهد.

متریال پایه، نقشی کلیدی در ایجاد تضاد یا‌ هارمونی ساختار ترکیبی خواهند داشت و بار اصلی جذابیت نما را به دوش می‌کشد. مثلاً در نمای زیر، پانل‌هایی به نام Hebel PowerPanel به عنوان پایه متریال نما استفاده شده است.

یک طرح دکوراتیو انتخاب کنید.

برای جذابیت بصری بیشتر نماهای ترکیبی ساختمان، سبک دکوراتیو خود را انتخاب کنید. این سبک می‌تواند ساختار عمودی، افقی، شیارهای «V» شکل و … باشد. طرح دکوراتیو شما باید انعطاف‌پذیری بالایی در اجرای طرح نهایی نما و ترکیب متریال مختلف با هم را داشته باشد.

لایه‌هایی از بافت ایجاد کنید.

هنگامی‌که متریال شما با یکدیگر جفت می‌شوند، استفاده از بافت یا تکستچرهای لایه‌ای می‌تواند ظاهری مطلوب ایجاد کند. مثلاً در تصویر زیر که در آن از روکش، پانل، ستون و چوب استفاده شده، لایه چوبی نما علاوه‌بر اینکه حس تازگی و زیبایی طبیعی ایجاد می‌کند، به خوبی با رنگ‌بندی بخش‌های دیگر جفت شده است.

به‌عنوان مثالی دیگر، برای یک خانه زیبا به سبک توسکانی (عکس زیر)، با ترکیب مواد طبیعی مانند سنگ در برخی از بخش‌های نما، ظاهری معاصر از نمای مدیترانه‌ای کلاسیک ارائه شده است.

نمای ترکیبی زیر هم از سبک مدرن و مینیمالیستی استفاده کرده که بسیار چشم‌نواز است. در این نمای ویلایی از پانل‌های آماده سیمانی، چوب تیره و بافت‌دار و شیشه استفاده شده است.

در انتها و به‌عنوان جمع‌بندی، به چند سوال متداول شما پاسخ داده‌ایم.

منابع: hebel.com.au | architectureanddesign.com.au | jameshardie.com.au