همان طور که می‌دانید با توجه به رشد ساخت و ساز بناهای چندین طبقه و شهر نشینی، آجرها نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین مصالح ساختمانی اقتصادی، از تنوع و طرح‌های مختلفی برخوردار شده‌اند.
هرچند این تنوع دخالت چندانی در روند تولید آجر نداشته و همچنان شاهد شیوه‌ای یکسان در آماده سازی مواد اولیه آجر و در نهایت پخت آن در کوره آجر پزی هستیم.
البته لازم به ذکر است که مانند هر مصالح ساختمانی دیگری، تولید آجر نیز به سمت مکانیزه تر شدن رفته و به این ترتیب، در طی سالیان متمادی انواع کوره آجر پزی طراحی و مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

از آن جایی که آخرین مرحله تعیین کننده سطح کیفیت و مرغوبیت آجر مربوط به پخت آن است می‌توان متوجه شد که کاربرد کوره آجر پزی چیزی بیش از یک اتاق حرارت ساده است.
چنانچه خواهان آشنایی بیشتری با کوره آجرپزی هستید، با ما در این مقاله همراه باشید تا با انواع کوره آجرپزی و کاربردهای آن آشنا شوید.

کوره آجرپزی چیست

فرایند تولید آجر دارای قدمتی چند هزارساله است به نحوی که می‌توان آثار آن را در قدیمی‌ترین بناهای موجود در ایران تا سازه‌های تازه تأسیس امروزی مشاهده کرد.
اما نباید فراموش کرد که این آجرها با این که در ظاهر شکل و شمایلی شبیه به یکدیگر دارند، در باطن دارای کیفیت‌های مختلفی هستند که در طول عمر بنا و هزینه نهایی آن مؤثر است.
یکی از مهم‌ترین عواملی که در میزان این کیفیت تأثیر گذار است مربوط به کوره آجرپزی و استاندارهای رعایت شده در هنگام پخت آجر است.

در حقیقت صرف نظر از انواع کوره آجرپزی، کوره پخت آجر به محیطی با حرارت بالا گفته می‌شود که با قرار گرفتن آجرها در آن مرحله پخت و سفت شدن صورت می‌پذیرد.
البته بخش اصلی از کاربرد کوره آجر مربوط به شیوه حرارت دهی آجرها است که اگر به شکل صحیح و کامل صورت نگیرد، محصول فاقد مرغوبیت بوده و عمدتاً شکننده می‌شود.
بنابراین وظیفه کوره آجر پزی این است که حرارت لازمه را به تمامی جهت‌های یک آجر رسانده تا جایی که محصول به طور کامل پخته و آماده استفاده باشد.

بیشتر بخوانید : انواع آجر کدام است

مراحل تولید آجر

پیش‌تر اشاره کردیم که کاربرد کوره آجر مربوط به آخرین مرحله از فرایند تولید آجر است.
به این معنا که به منظور تولید یک آجر مرغوب و استاندارد ابتدا باید خاک و مواد اولیه آن به دقت هرچه تمام‌تر از معادن مربوطه استخراج شود.
سپس این خاک تحت پاک سازی قرار گرفته و به اصلاح آن را آماده عمل آوردن می‌کنند.
چرا که اگر خاک استخراج شده برای تهیه آجر حاوی ذرات درشت، آلودگی، باقی مانده گیاهان و.. باشد، پس از قرار گرفتن در انواع کوره آجر پزی از بین رفته و جای خالی آن‌ها موجب کاهش مقاومت آجر می‌شود.

به این ترتیب هنگامی که خاک مناسب پخت آجر آماده شد، با اضافه کردن درصد مشخصی از آب، خمیری یک دست از گل خاک رس ایجاد خواهد شد.
چنانچه این آب بیش از حد مجاز باشد، فرایند پخت در کوره آجرپزی طولانی شده و احتمال تولید محصولی پوک و نامرغوب را بالا می‌برد.
در هر حال پس از تهیه گل مذکور، وارد مرحله قالب گیری یا همان خشت زدن می‌شویم.

برای قالب گیری، می‌توان از دو روش سنتی (با دست) و صنعتی (ماشینی) بهره‌مند شد که در طی آن خمیر را در قالب‌هایی یک شکل و اندازه ریخته و فشرده می‌کنند.
در نهایت هنگامی که آجرهای مورد نظر ما کمی خشک شده و به اصلاح خود را گرفتند از داخل قالب خارج شده و به یکی از انواع کوره آجرپزی منتقل خواهند شد.
البته برخی از مدل‌های آجر همچون آجر لعابی نیازمند مرحله‌ای اضافه‌تر بوده که در طی آن لعاب مورد نظر بر روی آجر زده شده و مجدداً مورد پخت قرار می‌گیرند.

انواع کوره آجر پزی جهت پخت آجر

کاربرد کوره آجر در همه انواع آن یکسان بوده و هدف نهایی پخت آجرهایی مستحکم و مطابق با استاندارهای کیفی جهانی است.
با این حال طبیعی است که افراد فعال در این حوزه همواره به دنبال پیدا کردن راه و روش‌های آسان و با بازدهی بالاتری نسبت به گذشته برای تولید آجر باشند.
همین امر نیز موجب شده تا از پخت آجر به شیوه‌های سنتی گذشته که در آن تمامی مراحل به صورت دستی صورت می‌پذیرفت، به سمت تولید مکانیزه با کمترین نیروی انسانی پیش رویم.

در هر حال از سال‌های گذشته تا کنون سبک‌های مختلفی از کوره آجرپزی طراحی شده و مورد استفاده قرار گرفته است.
به طور مثال در کوره‌های قدیمی از موادی چون چوب کمک گرفته می‌شد تا آتش مورد نیاز برای حرارت دهی را ایجاد کند، در صورتی که کوره‌های امروزی با گاز کار می‌کنند.
بنابراین علاوه بر کاهش آلودگی‌های محیطی فراوان سبک قدیمی، حرارت دهی به صورت یکنواخت و مداوم قابل انجام است.

در واقع دو جزء اصلی کوره پخت آجر یعنی آتش و خود آجر می‌توانند به صورت ثابت و یا رونده مورد استفاده قرار بگیرند.

از همین منظر انواع کوره آجر پزی شامل سه مورد زیر شده است:

• کوره آجر پزی تونلی (کوره با آجر رونده و آتش ثابت) 
• کوره آجر پزی هوفمان (کوره با آجر ثابت و آتش رونده)
• کوره آجر پزی تنوره‌ای (کوره با آجر ثابت و آتش ثابت)

کوره آجرپزی تونلی

اولین مورد از کوره آجر پزی با نام کوره تونلی شناخته می‌شوند که در آن آتش در محلی ثابت قرار گرفته و آجرها حرکت می‌کنند.
به عبارت دیگر همان طور که از نام آن مشخص است ما با یک تونل روبرو هستیم که عملکردی مکانیزه داشته و به این ترتیب روند تولید آجرها بسیار سریع و پیوسته خواهد بود.
در حقیقت دیواره‌های کوره تونلی گرما را به کمک المنت و انرژی الکتریکی یا توسط سوخت به فضای داخل تونل منتقل می‌کنند.
بنابراین با آن که هزینه راه اندازی اولیه چون ریل گذاری، ساخت واگن و تونل بالاست، اما در طولانی مدت اتلاف انرژی بسیاری کمی را به همراه دارد.

به نحوی که بازدهی بالا و کاربرد کوره آجر آن را جز دسته کوره‌های محبوب و پر استفاده قرار داده است.
فرایند پخت این نوع کوره نیز در طی سه مرحله صورت پذیرفته و ابتدا خشت‌های خام تهیه شده درون واگن‌های مذکور چیده می‌شوند.
سپس با بالا رفتن دما تونل به تدریج گرم شده و در نقطه اوج آن که مرحله دوم باشد، آجرها کاملاً پخته خواهند شد.
در انتهای کوره آجرپزی تونلی که همان مرحله سوم بوده، دما به تدریج کاهش پیدا کرده تا آجرهای پخته شده خنک و آماده خارج شدن از تونل شوند.

بیشتر بخوانید : خواص آجر چیست

کوره آجر پزی هوفمان

دومین مورد از انواع کوره آجرپزی به نام هوفمان (Friedrich Hoffmann) که نام سازنده آلمانی آن است، به شکل سازه‌هایی دایره‌ای‌شکل و بیضی ساخته شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در حقیقت این مدل از کوره شامل اتاقک‌های مختلفی است که همگی به دور یک حلقه بیضی تقسیم بندی شده‌اند.
بر روی سقف این اتاقک‌ها نیز مجراهایی تعبیه شده تا از طریق آن سوخت مورد نظر که گازوئیل یا گاز طبیعی است به همراه هوا وارد کوره آجرپزی شود.

از نقاط مثبت و مزایای کوره هوفمان می‌توان به حرارت دهی یکنواخت آن اشاره کرد که در نتیجه موجب پخت بهتر آجرها خواهد شد.
از سوی دیگر ساختار این نوع کوره به صورت پیوسته با عملکردی سریع بوده و آجرها به صورت ثابت در اتاقک‌ها قرار گرفته و آتش به شکل رونده آن‌ها را می‌پزد.
به این ترتیب می‌توان این روش را نیز دارای مزیت‌های برتری نسبت به کوره‌های سنتی دانست.

همچنین بخوانید : راهنمای خرید آجر

کوره آجر پزی تنوره ای

آنچه که در مورد کاربرد کوره آجر حائز اهمیت است، کمترین میزان اتلاف انرژی، سرعت عملکرد بالا و همچنین یکنواخت بودن روند حرارت دهی است.
اما نوع سوم از انواع کوره آجر پزی چندان مطابقتی با این سه ویژگی نداشته و نسبت به دو کوره قبلی از محبوبیت کمتری برخوردار است.
در واقع کوره آجر تنوره‌ای همچون یک تنور کوتاه و گشاد است که خشت‌های آماده پخت را درون آن قرار داده و روی یک دیگر می‌چینند.

از آنجایی که در این نوع کوره حرارت از پایین به سمت بالا کاهش پیدا می‌کند بنابراین جنس آجرهای چیده شده در سطوح بالایی نسبت به سطوح پایینی متفاوت بوده تا دچار آسیب نشوند.
به شکلی که عموماً با ترتیب آجر جوش، آجر سبز، آجر گلبهی، آجر سفید، آجر ابلق، آجر قرمز و آجر نیمه پخته چیده خواهند شد.
به این ترتیب دود و هوای گرم از میان آجرهای غیر همسان عبور داده شده تا هر یک به خوبی پخته شوند.

شکل کوره آجرپزی تنوره‌ای به صورت ستون‌های مدور با دیوارهای کوتاهی است که فرایند پخت آن ناپیوسته بوده و با وجود ثابت بودن آجر و آتش اتلاف انرژی بسیاری را به همراه دارد.
البته چنانچه بالای کوره را به شکل قارچ طراحی کنند، سر کوره پوشانده شده و حرارت خارج نخواهد شد.
اما پس از اتمام فرایند پخت باید سر کوره باز شده تا حرارت خارج و آجرها خنک شوند.

کاربرد کوره آجرپزی در صنعت تولید آجر

کوره‌ها تنها مختص به آجر نبوده و امروزی مصالح ساختمانی دیگری چون سفال و سرامیک نیز برای آماده سازی نهایی خود نیازمند کوره‌های پخت هستند.
چرا که کاربرد کوره آجر چیزی فراتر از یک اتاق حرارتی معمولی بوده و بسیاری از خواص مصالح ساختمانی از جمله استحکام و مقاومت آن‌ها تحت تأثیر پخت صحیح آن است.
در طی این مرحله کوره آجر پزی موجب گرفته شدن رطوبت داخلی محصول شده و آن را تبدیل به گزینه‌ای مناسب برای مقابله با عوامل محیطی، به خصوص در فصل سرما می‌کند.

دیگر کاربرد کوره آجر مربوط به فرایند تولید انواع مختلف آجر است.
چرا که هر آجر بسته به جنس و نوع خود باید در مدت زمان مشخص و تحت حرارت خاصی قرار بگیرد تا همچنان از کیفیت مورد نظر ما برخوردار باشد.
به طور مثال برخی از آجرهای دارای رنگ طبیعی خاک، بسته به مدت زمان حرارت دیدن خود طیف رنگ‌های مختلفی را به وجود می‌آورند.

در نتیجه هر یک از انواع کوره آجرپزی انتخاب شده، مزیت‌های خاص خود را به همراه دارند، به نحوی که نوع تونلی با وجود دقت بالای پخت، آجرهای دکوراتیو و آجر نمای فوق‌العاده مرغوبی را ایجاد می‌کند.
هرچند اگر نگران هزینه‌ها هستید، کوره هوفمان با این که کیفیت پخت درجه یک کوره تونلی را ندارد، اما هزینه کمتری را متحمل قیمت نهایی محصول خواهد کرد.

سوالات متداول درباره کوره آجرپزی و کاربرد آن